PAMIĘĆ

W stuletniej historii psychologii eksperymentalnej kamieniem milowym o szczególnym znaczeniu było dzieło Hermanna Ebbinghausa pt. O pamięci, opublikowane w 1885 r. Książka ta, objętościowo wprawdzie niewielka, cała jest wypełniona opisami doskonale pomyślanych eksperymentów, które otworzyły przed psychologią nowe, ogromne pole do badań naukowych. Była to właściwie pionierska praca eksperymentalna w całej dziedzinie uczenia się, przechowywania i reprodukowania. Po niej dopiero zaczęły się coraz liczniej pojawiać różnorodne prace nad uczeniem się zwierząt i opanowywaniem przez ludzi czynności wymagających zręczności ruchowej. Właściwie nawet i poprzednie rozdziały tego podręcznika – o warunkowaniu, odróżnianiu i uczeniu się labiryntu – też można by zaliczyć do „pamięci”, jeśli rozumieć to pojęcie dosyć szeroko. Jeśli bowiem szczur nauczył się właściwej drogi przez labirynt do skrzynki z pokarmem i po upływie pewnego czasu w dalszym ciągu ją znajduje, niewątpliwie musiał zapamiętać to, czego się uczył. Może nie „pamiętać” on, tak jak człowiek, samej czynności uczenia się labiryntu, ale w każdym razie wykonuje czynność, której się uprzednio nauczył. W ogóle pamięć trzeba określić jako „zdolność wykonywania czynności, której osobnik poprzednio się nauczył” i trudno byłoby o inną zadowalającą definicję tego terminu: oczywiście zwrot „wykonywanie czynności” jest tu użyty w bardzo szerokim znaczeniu.

Już przed Ebbinghausem prowadzono wiele dyskusji nad pamięcią i prawami kojarzenia, miały one jednak charakter dosyć spekulatywny. On pierwszy dopiero zrozumiał, że prawdziwie naukowe badanie powinno wyjść od procesu uczenia się i formowania skojarzeń. A proces uczenia się materiału słownego można u człowieka badać w laboratorium. Ponieważ jednak sensowne słowa mają u dorosłych ludzi bardzo wiele skojarzeń ustalonych jeszcze przed eksperymentem, w życiu, Ebbinghaus uprościł i wystandaryzował swą ogólną metodę przez wprowadzenie do badań nad pamięcią zgłosek bezsensownych, opracował również pewne konkretne metody badania pamięci tak, aby maksymalnie uściślić warunki uczenia się i odtwarzania tego materiału.

W ten sposób badaniom pamięci człowieka nadał on charakter ściśle obiektywny i ilościowy. Późniejsi badacze kontynuowali wytyczoną przez niego linię badania rozwijając jego metody i wprowadzając coraz bardziej różnorodny materiał.

Pamięć człowieka jest wciąż wdzięcznym polem do badań eksperymentalnych. Pole to dało już bogate plony, mające wartość zarówno teoretyczną, jak i praktyczną. Swą niesłabnącą płodność dziedzina ta zawdzięcza przede wszystkim stosowanym w niej metodom, które – chociaż w głównych zarysach opracowane stosunkowo dawno – spełniają nawet tak wysokie wymagania, jakie stawia się dziś eksperymentowi naukowemu.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>