W szeroko zakrojonych eksperymentach, jakie nad rozwiązywaniem problemów przeprowadziła Heidbreder (1924), zadanie O polegało na wykryciu za pomocą prób i błędów reguł pewnej gry. Najważniejszą zdobyczą tej autorki było stwierdzenie, że przy rozwiązywaniu problemów występuje zachowanie biern o-o bserwacyjne (spectator behavior), częstsze jednak jest zachowanie określone jako aktywne uczestnictwo (participant behavior), polegające na sprawdzaniu hipotez. Przy zachowaniu bierno-obserwacyjnym O nie wysuwa żadnych hipotez. Wszystkie jego domysły okazały się błędne i teraz może on tylko reagować na oślep i biernie czekać, aż wyłoni się jakaś nowa hipoteza, co zresztą po pewnym czasie często rzeczywiście się zdarza. Być może bierno-obserwacyjne zachowanie da nam odpowiedź na pytanie, jak powstają hipotezy, ponieważ taka czysto odbiorcza postawa jest przypuszczalnie konieczna do tego, aby badany zauważył jakiś dotychczas niedostrzegany aspekt sytuacji.
Zbędne próby i błędy. Czasami mówimy, że pewne błędy są głupie, a inne inteligentne, albo jedne hipotezy określamy jako bezsensowne, a inne jako dość rozsądne, choć jeszcze niewystarczające. Pomiędzy jednymi a drugimi zachodzi tylko różnica stopnia. Usiłując rozwiązać trudną łamigłówkę, O wykonuje wiele ruchów fałszywych, jednakże wszystkie one „leżą w granicach czynności rozumnych…, badany reaguje tylko na te składniki sytuacji, które uważa za ważne dla rozwiązania” (Morgan, 1934). Na podstawie rozległych badań eksperymentalnych do takiego samego wniosku doszedł również inny badacz, mianowicie Kubo (1933).
Ale jest też wiele fałszywych wskaźników, które badany mógłby natychmiast odrzucić, mimo to jednak bierze je pod uwagę: zwrot „próby i błędy” często odnosi się do takich właśnie błędów. Szekely (1947) stawiał badanym taki problem: „Mamy tu kwadrat złożony z 32 zapałek uporządkowanych w grupach po 4 zapałki:
Leave a reply