Sylogizmy jako problemy stosowane w badaniach nad rozumowaniem

Sylogizm składa się z dwóch przesłanek i wniosku. Każde zdanie zawiera po dwa terminy, jednakże cały sylogizm ma nie cztery, tylko trzy terminy, ponieważ „termin średni”, za- warty w obu przesłankach, nie występuje we wniosku. Termin średni służy za pomost pomiędzy oboma pozostałymi terminami lub za wiążące je ogniwo. W pierwszej przesłance występuje on w połączeniu z jednym terminem, a w drugiej – z drugim, następnie zaś pomijamy go, tak że we wniosku pozostają tylko tamte dwa, połączone w jedno zdanie. Jednakże przechodzenie od przesłanek do wniosku przez eliminację terminu średniego jest logicznie poprawne tylko pod pewnymi warunkami. Rozpatrzmy na przykładach następujący sylogizm, w którym litera M oznacza termin średni: każde X jest iii, każde Y jest M, a więc każde X jest Y.

W takim skrótowym, symbolicznym sformułowaniu sylogizm ten najprawdopodobniej wydałby się nam poprawny, jeśli jednak za X podstawimy „Eskimosi”, za Y – „Afrykanie”, a za M – „ciemnowłosi” z tym, że „każdy” zamienimy na „wszyscy”, a „jest” na ,,są”, zobaczymy, że otrzymamy wniosek fałszywy. Jeśli w miejsce „Eskimosów” wstawimy „Hottentotów”, wniosek będzie prawdziwy, niemniej jednak zastosowany tu sposób rozumowania trzeba w jednym i drugim wypadku uznać za niepoprawny, bo zawodny. Formułowanie twierdzeń w symbolach literowych ma tę zaletę, że nie bierzemy pod uwagę, czy dane zdania są prawdziwe, czy fałszywe (co w logice nie gra roli), natomiast zdania konkretne odgrywają tu rolę podobną jak schematy Eulera i pozwalają jaśniej zrozumieć stosunki zachodzące między pojęciami.

Leave a reply

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>