Krzywa zapominania

Spośród wielu różnych eksperymentów, opisanych przez Ebbinghausa w jego pionierskim dziele o pamięci (1885), najczęściej cytowane są jego ilościowe badania nad ubywaniem przechowywanego materiału w miarę upływu czasu. Znając kilka dawniejszych teorii na temat przyczyn zapominania, Ebbinghaus żadnej z nich nie uważał za zadowalającą. Sądził, że badacz eksperymentalny powinien na razie nie zajmować się teoriami, tylko zebrać dużą liczbę faktów i dopiero później szukać dla nich wyjaśnienia teoretycznego. Ebbinghaus postawił sobie następujący problem: „Gdy wyuczymy się na pamięć jakiejś określonej serii zgłosek, jak będzie przebiegał proces ich zapominania, o ile pozostawimy go tylko wpływowi czasu czy też zdarzeń codziennego życia, które ten czas wypełniają, a nie będziemy działali na badanego żadnymi dodatkowymi bodźcami”? Przebieg jego eksperymentu był następujący: Ebbinghaus sam uczył się szeregów zgłosek bezsensownych, nie wracał do nich przez pewien czas, następnie uczył się ich ponownie i odnotowywał oszczędność na czasie, albo w liczbie powtórzeń, wskazującą na częściowe przechowanie efektów poprzedniego uczenia się. W trakcie tych badań wyuczył się on ponad 1200 szeregów, z których każdy zawierał po 13 zgłosek bezsensownych. Jeden seans uczenia się trwał 18-20 minut. Ebbinghaus wyuczał się w tym czasie ośmiu takich szeregów. Pierwszy szereg czytał raz za razem ze stałą prędkością jednej zgłoski na 2/5 sekundy, aż potrafił go wyrecytować poprawnie dwukrotnie bez zająknięcia i z przekonaniem, że nie popełnił błędu. Po 15-sekundowej przerwie uczył się następnego szeregu, i tak dalej, aż wyuczył się wszystkich

Błąd prawdopodobny dla średniej arytmetycznej (w oryg, PEM – Probabie Error of the Mean)% (Przyp. tłum.). ośmiu. Łączny czas zużyty na wyuczenie się wszystkich ośmiu szeregów traktował jako czas pierwotnego uczenia się tej jednostki materiału. Po pewnym czasie uczył się tego samego kompletu szeregów ponownie aż do osiągnięcia tego samego poziomu. Powtórne uczenie się kompletu ośmiu szeregów wykazywało zawsze pewną oszczędność w porównaniu z uczeniem się pierwotnym, nawet po upływie 31 dni. Jeżeli pierwotne wyuczenie się ośmiu szeregów wymagało 1010 sekund, to w 31 dni później na ponowne ich wyuczenie trzeba było tylko 803 sekundy, a więc oszczędność wynosiła 207 sek., to jest 20,5 procent czasu zużytego przy uczeniu się pierwotnym.