Metoda oszczędności

Osoba badana wyuczyła się pewnego materiału, którym może być szereg zgłosek bezsensownych, wiersz, labirynt lub czynność o charakterze manipulacyjnym. Po pewnym czasie badany nie potrafi już odtworzyć tego materiału. Wtedy uczy się go ponownie, w ten sam sposób, co i poprzednio, i do osiągnięcia tego samego poziomu opanowania materiału. Następnie porównujemy czas (albo liczbę\prób) potrzebny badanemu do ponownego wyuczenia się materiału z czasem (liczbą prób), jaki był mu potrzebny do wyuczenia się go za pierwszym razem. Jeśli od tamtej pory osoba badana przechowała w pewnej mierze wyuczony materiał, ponowne uczenie się powinno wykazać pewną oszczędność. Za oszczędność uważa się różnicę pomiędzy czasem uczenia się za pierwszym i za drugim razem: procent oszczędności oblicza się dzieląc absolutną wielkość oszczędności przez czas pierwszego uczenia się. Zamiast czasu możemy użyć liczby prób albo liczby błędów, czy podpowiadań, obliczając jednak procent oszczędności na podstawie tych różnych miar, rzadko uzyskujemy takie same wyniki.

Dla ścisłego obliczenia oszczędności należałoby porównywać czas ponownego uczenia się pewnego materiału nie z czasem pierwotnego uczenia się tego samego materiału, ale z czasem, jaki zabrałoby obecnie wyuczenie się materiału równoważnego. To uściślenie jest szczególnie ważne wtedy, kiedy uczenie się pierwotne i ponowne odbywa się w różnych warunkach. Jeśli na przykład chcielibyśmy sprawdzić, jak materiał wyuczony pod wpływem alkoholu pamięta się następnego dnia, nie wystarczyłoby porównać po prostu czasu uczenia się za pierwszym i za drugim razem. Badany powinien wyuczyć się następnego dnia dwu równoważnych materiałów – nowego i wyuczonego poprzednio pod wpływem alkoholu h W tym wypadku idzie o stwierdzenie, ile pracy oszczędza badany, dzięki poprzedniemu uczeniu się przy powtórnym opanowywaniu dawnego materiału, w porównaniu z pracą wymaganą do wyuczenia się szeregu nowego. .

Metody oszczędności można używać także do rozwiązywania innych problemów niż ocena stopnia przechowania materiału w pamięci. Jako przykład można przytoczyć problem transferu (str. 319): o ile uczenie się jakiejś jednej czynności zaoszczędzi badanemu pracy później przy uczeniu się innej czynności.