Eliminacja logiczna

Każde zadanie było napisane na maszynie na oddzielnej kartce, kartki kładziono przed O, a po uzyskaniu odpowiedzi proszono go, aby uzasadnił rozwiązanie. Porównanie zadań łatwych z trudnymi doprowadziło do wykrycia pewnych czynników, decydujących o trudności zadania. Okoliczność, czy zadaniu nadamy formę zgodną z logicznymi schematami, ma – jak się okazało – niewielkie znaczenie, o wiele ważniejsza jest jakość i ilość danych dostarczonych badanemu. Jeśli idzie o ich jakość, to nie mogą one przekraczać zasięgu wiadomości dziecka, w przeciwnym razie badany nie potrafi poprawnie posługiwać się nimi w rozumowaniu. Również ilość danych musi być dostosowana do wieku – operowanie wieloma danymi wymaga pewnego poziomu dojrzałości.

Inny jeszcze czynnik mający wpływ na trudność zadania występuje w sylogizmach operujących stosunkami przechodnimi (linear type of syllogisms) – trudność sprawia tu właściwe uporządkowanie trzech terminów sylogizmu. Oto przykład:

Obok siebie siedzi trzech chłopców: Henryk siedzi na lewo od Wilhelma, a Jerzy na lewo od Henryka. Który chłopiec siedzi w środku? Zadanie to rozwiązało 50% dzieci 9-letnich, jeśli jednak przedstawiono obie przesłanki, poprawne rozwiązanie dało 61% dzieci w tym samym wieku. Z podobną trudnością spotykamy się w następującym zadaniu:

Edyta ma włosy jaśniejsze niż Oliwia, ale ciemniejsze niż Liii. Która dziewczynka ma ciemniejsze włosy, Oliwia czy Liii? Zadanie to w przytoczonej powyżej postaci rozwiązało 46% dzieci 8-łetnich, jednakże procent ten wzrósł do 72, gdy wprowadzono pewną niewielką zmianę, mianowicie zadanie sformułowano tak:

Liii ma włosy jaśniejsze niż Edyta, a Edyta jaśniejsza niż Oliwia. Która dziewczynka ma jaśniejsze włosy, Liii czy Oliwia? Dzieci, które rozwiązały to zadanie w pierwszym sformułowaniu, podały, że aby dać odpowiedź na pytanie musiały wpierw odwrócić pierwszą przesłankę. Nawet o wiele starszym badanym trudność sprawiają zadania, w których jeden i ten sam stosunek oznacza się dwoma wyrazami o przeciwnym znaczeniu Ł.

Ten typ sylogizmu łatwo można przedstawić na wykresie, mianowicie w postaci linii prostej. Wiele różnych sposobów pokonywania takich i innych trudności przez osoby dorosłe wykryli w instrospekcyjnych badaniach nad rozumowaniem sylogistycznym Stórring (1908) i jego uczniowie.