Monthly Archives Styczeń 1970

W eksperymentalnych badaniach rozumowania zastosowano pewną nową formę zadań, mianowicie eksponowano badanemu krótkie, nie zakończone opowiadanie, którego akcja zmierzała do pewnego określonego rozwiązania, polecając mu dorobić do niego zakończenie (Bartlett, 1939). Zadanie to wymagało rozumowania swoistego, w którym badany nie mógł posługiwać się zwykłymi logicznymi schematami. Osobami badanymi w eksperymencie byli Anglicy o różnym poziomie wykształcenia, ponadto zaś Eskimosi. Stwierdzono, że we wszystkich grupach tylko niewielka liczba badanych w sposób bezstronny wyzyskiwała wszystkie informacje. Badani przeważnie ustalali rozwiązanie akcji bądź to biorąc pod uwagę tylko niektóre szczegóły opowiadania, bądź też kierując się pewną konwencją typową dla danej grupy społecznej.

Kilka stronic wstecz użyliśmy tego terminu jako nazwy jednego .z czynników tłumaczących w pewnych zadaniach ruchowych znaczne pogarszanie się wyników pracy przy ćwiczeniu skomasowanym. Pogardzanie to wiązaliśmy ze zmniejszeniem wydolności mięśnia po długotrwałym ciągłym lub wielokrotnym skurczu. Takie rozumienie terminu „zmęczenie” jest klasyczne i podstawowe. W każdym razie ono właśnie dominowało w myśleniu psychologicznym i fizjologicznym w początkach obecnego stulecia. Najprostszy przykład zmęczenia tego rodzaju można zademonstrować na preparacie nerwowo-mięśniowym, tj, na mięśniu i połączonym z nim nerwie wyciętych z tylnej nogi żaby i trzymanych w roztworze fizjologicznym soli. Podrażnienie nerwu wywołuje skurcz mięśnia, a za pomocą odpowiedniego urządzenia łatwo jest rejestrować siłę skurczów. Jeżeli będziemy drażnili nerw prądem elektrycznym z częstością 50 uderzeń na sekundę, poszczególne skurcze ulegną zsumowaniu w jeden ciągły skurcz. Jednakże przy dalszym drażnieniu, po 10 sekundach, siła skurczu zacznie stopniowo maleć, aż wreszcie opadnie do zera: zmęczenie mięśnia będzie całkowite. Po krótkim odpoczynku mięsień częściowo odzyskuje kurczliwość, ale ciągle jeszcze może wykazywać skutki zmęczenia wywołanego pierwszym okresem pracy.

Zbadaniu tej kwestii poświęcony był następujący eksperyment Lehmanna (1888-89): Pokazywał on badanym kolor szary, uzyskiwany przez zmieszanie na wirownicy koloru białego i czarnego w równych proporcjach (po 180° każdego), a po trzydziestu sekundach pokazywał albo ponownie ten sam szary kolor, albo inny, zawierający o kilka stopni więcej barwy białej. Osoby badane miały rozstrzygnąć, czy jest to ten sam kolor co za pierwszym razem, czy inny. Wyniki:

W pewnej mierze sama metoda badania określa rodzaj materiału stosowanego w eksperymencie. Metoda rozpoznawania i metoda rekonstrukcji nadaje się dobrze do badań nad zapamiętywaniem materiału zmysłowego. Przy metodach wymagających od osoby badanej odtworzenia tego, czego się ona nauczyła, swoboda wyboru materiału jest ograniczona możliwościami wykonawczymi O. Nie można od badanego wymagać, żeby odtworzył obraz, można go natomiast poprosić o wykonanie prostego rysunku. Specjalnie łatwy do odtworzenia jest materiał słowny.