Pouczenia arytmetyczne z konfiguracyjnymi jako metoda instruktażu

A i dy luźne odznaczają się miejscami pustymi, mianowicie mają luki albo w narożach, albo w bokach. Chcąc zmniejszyć liczbę kwadratów, należy pootwierać luki, zwiększając zaś ich liczbę trzeba luki zamknąć. Zasady tej Katona nie formułował werbalnie, tylko pokazywał przykłady, z któ rych O miał się domyślić, że tak właśnie trzeba patrzeć na eksponowane figury. Badanie wykazało, że przy rozwiązywaniu nowych problemów tego samego typu, co dawniejsze, transfer jest nieco lepszy wtedy, gdy badani stosują zasadę konfiguracyjną, jednakże każda z zasad umożliwia lepszy transfer niż czysto mechaniczny „dryl”, przy którym O wyucza się poszczególnych ruchów potrzebnych do rozwiązania jednego lub dwóch początkowych problemów.

Prawdopodobnie najlepsza byłaby taka metoda instruktażu, która łączyłaby pouczenia arytmetyczne z konfiguracyjnymi. Tak właśnie postąpił Reid (1951), stawiając swoim badanym sławny już dziś problem zapałczany: Jak można z sześciu zapałek zbudować cztery trójkąty o bokach równych długości jednej zapałki? Z 35 studentów uniwersytetu problem ten rozwiązało bez żadnej pomocy tylko 10 osób. W dalszym ciągu podsuwano badanym arytmetyczną zasadę rozwiązywania: Mając zbudować cztery trójkąty tylko z sześciu zapałek, każdej zapałki trzeba użyć jako boku wspólnego dla dwóch przylegających do siebie trójkątów. Po tym pouczeniu problem rozwiązało bez żadnej innej pomocy osiem dalszych osób. Na końcu podawano pouczenie geometryczne: Cały układ musi być zwarty, a trójkąty z obu stron tak połączone, aby mogły do siebie przylegać i aby każda zapałka tworzyła bok wspólny dla dwóch trójkątów. Pomoc ta umożliwiła rozwiązanie problemu jeszcze 10 osobom, tak że zostało tylko siedem, które nadal nie umiały poradzić sobie z zadaniem. Problem ten jest dlatego tak trudny, iż badani przyjmują błędne założenie, że wszystkie trójkąty powinny leżeć w jednej płaszczyźnie, tj. płasko na stole. Na temat upartego trzymania się takich założeń będziemy mieli więcej do powiedzenia niebawem, przy omawianiu zagadnień związanych z „nastawieniem”.