Szeroki zasięg transferu wykazują pewne techniki działania, których szczur nabywa przy uczeniu się labiryntu: jedną z nich jest posługiwanie się wskaźnikami umożliwiającymi całkowite unikanie ślepych uliczek lub przynajmniej zużywanie stosunkowo mało czasu na ich eksplorację. Wiltbank (1919) stwierdził u swych szczurów duże różnice indywidualne pod tym względem: niektóre z nich stały się tak sprytne, że nowy labirynt przebiegały od pierwszego razu, nie wchodząc do żadnej ślepej uliczki. Ponieważ wszystkie uliczki w labiryntach Wiltbanka były proste i dość krótkie, metoda, którą posługiwały się zwierzęta, mogła polegać na wzrokowym odróżnianiu zamkniętych zakończeń ślepych uliczek od zakrętów drogi właściwej. W labiryntach, jakimi posługiwał się Marx (1944), ślepe uliczki miały kształt litery T, (tak jak na rysunku 21-4 str. 141), szczur musiał więc daleko wejść w głąb uliczki, żeby zobaczyć zamykającą ją ściankę: mimo to jednak, jak stwierdził Marx, szczury, nabywając doświadczenia w serii takich kolejnych labiryntów, umiały coraz lepiej orientować się w ślepych uliczkach, bez potrzeby przebiegania ich aż do końca. Również Dashiell (1920) stwierdził, że szczury nabywają zdolności do wykrywania ślepych uliczek nie dochodząc do ich końca i że zdolność ta przenosi się na inne labirynty. Prawdopodobnie doświadczenie umożliwia człowiekowi czy zwierzęciu orientację w wielu różnych sytuacjach problemowych na podstawie pewnych drobnych wskaźników, występujących we wszystkich tych sytuacjach i informujących osobnika, czy do danego miejsca należy zbliżyć się, czy też trzeba go unikać.
Jak dotąd przytaczaliśmy przypadki transferu z jednego zadania na drugie. Trzeba jednak dodać, że czasem w eksperymentach z labiryntem nie udawało się wykryć działania transferu nawet tam, gdzie wobec dużego podobieństwa dwóch labiryntów można by tego oczekiwać (Huang i Chang, 1935: Jones i Batalia, 1944). Może nowe zadanie narzuca się jako całość, co przeszkadza jego analizie i wykorzystaniu specyficznych umiejętności nabytych przy opanowywaniu poprzedniego zadania. Poza tym może mieć miejsce i sytuacja odwrotna: opanowanie jednego labiryntu może przeszkadzać w wyuczeniu się drugiego. Może się zdarzyć, że pewne określone wybory, które okazywały się trafne w pierwszym zadaniu, w drugim trzeba zmienić na przeciwne: na przykład, jeżeli szczury nauczyły się w pojedynczym labiryncie T najpierw chodzić po pokarm na lewo, a potem wymaga się od nich, by chodziły na prawo. W takiej sytuacji dodatni transfer starego nawyku będzie miał ujemny wpływ na uczenie się nowego nawyku. Tego rodzaju ujemny wpływ transferu zwykle nietrudno szczurowi przezwyciężyć, jednakże w sytuacjach nieco bardziej skomplikowanych taki transfer może wręcz uniemożliwić zwierzęciu zdecydowane przestawienie się na nowy nawyk (Carmichael, 1938, 1951).
Leave a reply