Czy rozpoznawanie jest łatwe, czy trudne?

Często się zdarza, że nie możemy sobie przypomnieć czyjejś twarzy lub nazwiska, zetknąwszy się jednak z nimi, natychmiast je rozpoznajemy. Można więc uważać, że w pewnym sensie rozpoznawanie jest łatwiejsze od przypominania sobie. Można to sprawdzić eksperymentalnie. Po ekspozycji szeregu słów albo jakichś innych elementów badamy przypominanie sobie metodą zachowanych członów i otrzymujemy reprodukcję pewnej liczby elementów. Jeśli teraz ponownie wyeksponujemy cały szereg zmieszany z pewną liczbą nowych elementów, badany rozpozna niektóre elementy, których sobie przedtem nie przypomniał. Po-

W ten sposób właśnie rozumie ten termin Tiepłow, wyróżniając „rozpoznanie specyficzne” i „niespecyficzne”. (Przyp. red.). dobną metodę zastosował Achilles (1920), jednakże użył innych szeregów do badania przypomnień, a innych do badania rozpoznań, unikając w ten sposób zarzutu, że nawet nieudane wysiłki w celu przypomnienia sobie pewnego elementu mogą wprowadzić go w stan „gotowości” i dodatkowo ułatwić następujące potem rozpoznawanie. Umieszczał on przed osobą badaną szereg złożony z 25 elementów i dawał jej 50 sekund na zapoznanie się z nim, a zaraz potem prosił tę osobę o zapisanie wszystkich elementów, jakie mogła sobie przypomnieć: w drugiej – pokazywał badanym 50 elementów, w tym 25 elementów „starych” i 25 nowych, i prosił o napisanie przy każdym elemencie, który uznają za stary, „tak”, a przy każdym elemencie, który uznają za nowy, „nie”. Jako materiału używał zgłosek bezsensownych, nie powiązanych ze sobą słów i przysłów. Wyniki dla przypomnienia sobie i rozpoznawania (w ostatnich uwzględniono punkty karne za błędy, por. str. 266), były następujące (przeciętne dla grupy złożonej z 96 osób badanych):

Jak widać, wyniki rozpoznawania znacznie przewyższają wyniki przypominania sobie. Należy jednak pamiętać, że przewaga rozpoznawania, łatwość lub trudność zależy częściowo od tego, jak zorganizujemy samo badanie. Rozpoznanie może być bardzo trudne, jeżeli jako nowych użyje się elementów bardzo podobnych do starych.