Zdolność do uczenia się po okresie snu

Eksperymenty sprawdzające wykazały, że zdolność do uczenia się po okresie snu i umiarkowanej aktywności jest u karaluchów w przybliżeniu jednakowa. Na- tomiast bardzo intensywna aktywność ruchowa w deptaku1 (treadmill) tuż przed uczeniem się znacznie obniża zdolność do nabywania nowych sprawności, a bezpośrednio po uczeniu się ma wyraźnie ujemny wpływ na przechowanie wyuczonych uprzednio czynności.

Może jednak zachodzić również zapominanie, którego nie można tłumaczyć aktywnością osobnika w okresie między uczeniem się a przypomnieniem. Tak jest przynajmniej u złotych rybek. W jednym z eksperymentów uczono stadko złotych rybek orientacji w podwodnym labiryncie. Nauka odbywała się w umiarkowanej temperaturze 22UC. Następnie podzielono je na dwie grupy paralelne, z których jedną trzymano do następnego dnia w zimnej wodzie (16°), drugą zaś w cieplej (28°). Następnego dnia obu grupom dano ponownie do wyuczenia się ten sam labirynt w tej samej temperaturze, co za pierwszym razem. Okazało się, że grupa trzymana w zimnej wodzie wykazywała lepsze przechowanie, choć w pauzie była znacznie bardziej aktywna (French, 1942). Autor wyprowadza stąd wniosek, że musi istnieć zapominanie niezależne od otamowania retroaktywnego, natomiast związane z temperaturą: tę formę zapominania lepiej byłoby określić jako „zanikanie” sprawności niż jako ,,otamowanie”.

Zależność przechowania od czynników związanych z gospodarką organizmu

Rozróżnienie pomiędzy nawykiem a aktualnym wykonaniem danej czynności miało duże znaczenie w badaniach nad motywacją (str. 216). Jest to prawie to samo co rozróżnienie pomiędzy przechowaniem a przypominaniem sobie (terminu „przypominanie sobie” używamy tu jako ogólnej nazwy dla procesów przypominania, odtwarzania, rozpoznawania czy jakiegokolwiek wykonania wyuczonej czynności). To, co zostaje przechowane, to zdolności, nawyki, związki, ślady. Jednakże aktualne wykonanie danej czynności zależy zarówno od motywacji, jak i od fizycznego stanu organizmu. Ważnym czynnikiem jest, na przykład, wia-

Poziomy bęben obracający się za każdym ruchem umieszczonego wewnątrz zwierzęcia 1 zmuszający je do wykonywania nowych ruchów. (Przyp. red,). ściwy dopływ krwi do mózgu: gdy ulega on przerwaniu lub zakłóceniu, następuje omdlenie i wtedy w ogóle nie ma mowy o wykonaniu jakiejkolwiek czynności. W tej sytuacji organizm nie potrafi zaktualizować tego, czego się wyuczył, ponieważ jednak niezdolność do aktualizacji ma charakter tylko chwilowy, jasne jest, że nie dotyczy ona przechowania. Każdy zgodzi się na to, że fizjologiczne procesy składające się na we- wnątrzną gospodarkę organizmu mają duży wpływ na „pamiętanie”, a także i na uczenie się, można jednak mieć wątpliwości, czy odgrywają one jakąś zasadniczą rolę w przechowywaniu w ścisłym sensie tego słowa, tj. w konsolidowaniu i utrzymywaniu śladów pamięciowych. Jeśli idzie o utrzymanie śladów, zasadniczy problem polega tu na tym, czy układ śladów, mimo że nie używany, zachowuje zdolność normalnego funkcjonowania, czy też traci ją, nie mogąc sprostać współzawodnictwu ze strony innych narządów organizmu. Niestety, z eksperymentalnego punktu widzenia jest to problem dosyć nieokreślony, jeśli natomiast idzie o konsolidację śladów, psychologowie potrafili sformułować pewne konkretne zagadnienia eksperymentalne.