„Nauka uczenia się” – ciąg dalszy

Oczywiście okazało się, że tak, ale tylko w pierwszych dniach: później małpa nauczyła się podchodzić do takich zadań jako do zupełnie nowego problemu i w pierwszej próbie reagowała czysto badawczo, tak jak przy zadaniach, w których jako wskaźnik podawano jej całkiem nowe przedmioty. Nauczyła się więc ona nie przenosić określonych reakcji na pewne wskaźniki z jednego zadania do drugiego, lecz przystępować do każdego zadania jako do zupełnie nowego, oddzielnego, chociaż podobnego do innych, już jej znanych. Tego typu eksperymenty nad transferem długofalowym przeprowadzano na szympansach, a także i na małych dzieciach, uzyskując podobne wyniki (Hayes, Thompson i Hayes, 1953).

Wskaźniki orientacyjne odgrywają również ważną rolę u ludzi, mianowicie przy aktualizowaniu sprawności motorycznych umożliwiają kontrolę i kierowanie ruchami niezbędnymi dla wykonania danego działania. Wykonując jakąś czyność manipulacyjną, odbieramy wiele bodźców wzrokowych, słuchowych, dotykowych i kinestetycznych: niektóre z nich nie mają żadnego znaczenia, nieraz nawet wywołują pomyłki, inne zaś są bardzo ważne dla dokładnego i płynnego wykonania danej operacji. Umiejętność prawidłowego posługiwania się wskaźnikami wymaga odpowiedniego szkolenia. Nowicjusza w pracy, na przykład nad montowaniem skomplikowanych przyrządów rozłożonych na części, można pozostawić samemu sobie i tylko przynaglać go, żeby pracował jak najlepiej i jak najszybciej. Można też jednak uprzednio udzielić mu fachowej instrukcji i podać wskaźniki orientacyjne, na które należy zwracać uwagę, i inne podobne wskaźniki istotne dla prawidłowego wykonania tej pracy, demonstrując równocześnie ich stosowanie w ćwiczeniach praktycznych. Transfer z takiego ćwiczenia przygotowanego jest o wiele większy niż z nie kierowanej praktyki (Cok, 1933).