Może jednak mimo wszystko nie należałoby tak bardzo ubolewać nad osobami badanymi i dziwić się im, ponieważ problemy zastosowane w tym eksperymencie były niewątpliwie bardzo dalekie od życia. Wyobraźmy sobie, że próbujemy odlać wodę z naczynia 127-litrowego! Ale i wtedy, gdy E: zwiększył realizm zadań, mówiąc, że idzie nie o litery, tylko o centymetry sześcienne, badani przeważnie nie traktowali problemów jako konkretnych sytuacji, widzieli w nich zadania arytmetyczne i dalej stosowali procedurę z trzema dzbankami (Luchins i Luchins, 1950). Studenci często dlatego upierali się przy niej, że chcieli pokazać, jak z dużego, pełnego dzbanka można odlać tyle wody, aby została dokładnie taka ilość, jakiej wymaga zadanie: dzieci zaś traktowały cały eksperyment po prostu jako pewnego rodzaju ćwiczenie szkolne, w którym trzeba było nauczyć się rozwiązywania problemów arytmetycznych przez stosowanie określonej reguły. Może istotnie – jak podkreślał Wertheimer (1945) – w szkole kładzie się zbyt wiele nacisku na to, aby dzieci uczyły się ślepo stosować reguły podane im autorytatywnie przez nauczyciela.
Ten typ eksperymentów wprowadzony przez Luchinsa wyzyskiwano później nieraz w doświadczeniach z zakresu teorii uczenia się i w badaniach nad rysami osobowości. Youtz (1948) ustalił, że gdy zwiększyć liczbę problemów dających się rozwiązać jedną i tą samą metodą, tj. częściej wzmacniać tę metodę, wówczas wzrasta również opór, jaki stawia ona wygaszaniu przy problemach wymagających stosowania metod odmiennych. Skomasowanie prób sprzyja utrwaleniu danej metody rozwiązywania. Stwierdzili to również Kendler, Greenberg i Richman (1952), którzy udoskonalili technikę eksperymentu, stosując zamiast wyobrażonych tylko dzbanków rzeczywiste naczynia wyskalowane w calach sześciennych i używając zamiast wody ziaren fasoli. Rokeach (1950) wyzyskał stopień uporczywości, z jaką badany trzyma się danej procedury, jako wskaźnik indywidualnej „sztywności” (rigidity), zaś Guetz- kow (1951) wprowadził rozróżnienie pomiędzy siłą nastawienia typową dla danego osobnika a jego zdolnością do przezwyciężania tego nastawienia i do przerzucania się na inną metodę rozwiązywania problemu.
Leave a reply