Krzywe uczenie się

Przyjąwszy, że tzw. „krzywe uczenie się” w rzeczywistości przedstawiają tylko zmiany, jakim ulegają w toku doświadczeń wyniki badanego, dochodzimy do wniosku, że poprawa i pogorszenie wyników widoczne na krzywych nie zawsze muszą świadczyć o zmianach w poziomie nabytej zdolności, wiedzy, czy też – według terminologii Hulla – siły nawyku, oznaczanej przez niego symbolem SHR. Opuśćmy w tym symbolu oba znaczniki i dla oznaczenia jakiegokolwiek rodzaju wyuczonej zdolności używajmy samej litery H. Mówiąc, że trzeba rozróżnić między aktualnym wykonaniem danej czynności i jej „uczeniem się”, mamy na myśli, że poziom aktualnego wykonania czynności nie jest tym samym, co jej „wyuczenie” (i przechowanie), to znaczy tym samym, co H. Obniżenie wydajności pracy pod wpływem skomasowanych ćwiczeń nie jest równoznaczne z ubytkiem H, a późniejsza restytucja nie świadczy o przyroście H. Nawet zapominanie po nocnej przerwie tylko w małym stopniu zależy od ubytku H, o czym świadczy fakt, że już bardzo krótki czas ponownego uczenia się wystarcza do odzyskania poziomu z dnia poprzed- niego (rys. 25-1). Można powiedzieć nawet więcej: mimo że w toku skomasowanych ćwiczeń aktualny poziom czynności obniża się, wyuczona zdolność, czyli H, nie tylko nie maleje, ale wzrasta: świadczy o tym samoistna poprawa wyników po przerwie.

Skoro pogarszanie się wyników często obserwowane w ćwiczeniach skomasowanych nie jest skutkiem ubytku H, musi mieć inne powody: można je tłumaczyć nagromadzeniem hamowania, które możemy oznaczyć – znowu za wzorem Hulla – literą I, chociaż w rozumieniu tego symbolu, tak jak i przy symbolu H, odbiegamy od jego wąskiej definicji. Hull definiował „hamowanie reaktywne” jako czynnik wpływający tylko na ten określony ruch, który dopiero co został wykonany, my zaś posługujemy się tym pojęciem w odniesieniu do eksperymentów nad wytwarzaniem sprawności ruchowych, gdzie wykonuje się znaczną liczbę różnorodnych ruchów, z których żaden nie powtarza się raz za razem (porównaj także naszą uprzednią dyskusję nad aktywnością badawczą, str. 220).