Lokalizacja retroakcji w procesie uczenia się

Dwa są okresy w toku uczenia się, w których mogą powstawać zjawiska retroakcji: podczas uczenia się interpolowanego zadania B lub w czasie ponownego uczenia się A, tj. zadania pierwotnego. Zagadnienie lokalizacji zjawisk retroaktywnych w procesie uczenia się ma szczególnie doniosłe znaczenie. Chcielibyśmy wiedzieć, czy nabycie zdolności B nieodzownie musi pociągać za sobą obniżenie się zdolności A (w przypadku, gdy obie czynności kolidują ze sobą). Czy ucząc się B oduczamy się A? Jeśli nawet przyjąć, że istniejące już nawyki Si-Ri przeszkadzają tworzeniu się nowych nawyków Sx-R2, to czy koniecznie musi z tego wynikać, że w trakcie powstawania tych nowych nawyków jednocześnie ulegają zniszczeniu lub choćby tylko osłabieniu nawyki SL-RJ (Gdy nauczyliśmy się odczytywać „2 X 85 = 170” po francusku, to czy tym samym utraciliśmy lub osłabili samą zdolność odczytywania tego działania w języku ojczystym?). Może w typowych eksperymentach, w których badamy wpływ retroakcji na przypomnienie i ponowne uczenie się, zdolność A wykazuje pewne obniżenie nie dlatego, że sama jest słaba, ale wskutek tego, że musi rywalizować z no-

Twierdzenie to nie jest zupełnie ścisłe. Zgodnie z poprzednimi uwagami autorów, „otaraowaniem retroaktywnym” nazywamy tylko ujemny transfer wsteczny, tj. jednostronny (obniżenie wyników w zadaniu A pod wpływem ćwiczeń nad zadaniem B). (Przyp. red.). – Termin retroactive inhibition, który w dosłownym przekładzie winien brzmieć „retroaktywne hamowanie”, został w całym rozdziale przełożony jako „retroaktywne otamowanie”, zgodnie z terminologią stosowaną w psychologii polskiej (por, np. W. Witwicki Psychologia, 1946, t. I, str. 389: „otamowanie reprodukcyjne”). Należy nadmienić, że również wśród psychologów anglosaskich słyszy się głosy domagające się zastąpienia zwrotu retroactive inhibition przez retroactive interference, tj. odpowiednik polskiego „otamowania retroaktywnego” (por. rap. Stevens S. S. Handbook of Experimental Psychology, 1951, str. 669). (Przyp. red.). wą zdolnością B. Oto zagadka, którą powinien rozwiązać psycholog eksperymentalny: potrzebne mu będą do tego nowe metody, które pozwoliłyby wykryć, czy przy tworzeniu się nowych jednostek związki