Podobieństwo zadań, które sprzyja otamowaniu retroaktywnemu

Uczenie się: liczb 3-cyfrowych 37 5,08 zgłosek bezsensownych 26 7,17 innych przymiotników 22 6,67 antonimów1 przymiotników pierwotnego szeregu 18 7,00 synonimów przymiotników pierwotnego szeregu 12 9,OS

W tabeli wyższy stopień otamowania retroaktywnego wyraża się w niższym procencie przypomnianych sobie elementów pierwotnego szeregu i większej liczbie prób potrzebnych do jego ponownego wyuczenia się.

Podobieństwo zadań, które sprzyja otamowaniu retroaktywnemu, może polegać na podobieństwie materiału lub na podobieństwie operacji, którą wykonuje badany. Jeśli w zadaniu pierwotnym badany uczył się par spółgłosek, to wykreślenie spółgłosek2 będzie zadaniem o podobnym materiale, natomiast uczenie się par cyfr będzie wymagało podobnej operacji. I jeden, i drugi typ podobieństwa wywołuje otamo- 4. wanie retroaktywne, a najsilniejsze otamowanie powstaje wtedy, gdy dwa zadania są do siebie podobne pod obu względami (Gibson i Gibson, 1934). Gdy oba zadania polegają na uczeniu się długich szeregów przymiotników, ale przymiotniki z jednego szeregu trzeba sobie później przypominąć, z drugiego zaś rozpoznawać, to otamowanie retroaktywne jest słabsze niż wówczas, gdy w obu zadaniach żąda się albo przypominania, albo rozpoznawania: najwidoczniej każde z tych zadań wymaga od osoby badanej odmiennego nastawienia (Jenkins i Postman, 1949). Gdy przy uczeniu się jeden szereg zgłosek eksponuje się wzrokowo, a drugi słuchowo, to otamowanie retroaktywne jest mniejsze niż wtedy, gdy oba szeregi eksponuje się w ten sam sposób (Nagge, 1935). Gdy w doświadczeniach nad szczurami w zadaniu A posługujemy się jako motywem popędem głodu, zaś w zadaniu B popędem pragnienia, to otamowanie retroaktywne jest słabsze niż wtedy, gdy szczury uczą się obu zadań przy tym samym popędzie jako czynniku motywacyjnym (Wickens, Hall i Reid, 1949). Najwidoczniej każdy czynnik, który poszczególnym zadaniom nadaje charakter odrębnych całości, zmniejsza również otamowanie retroaktywne. Prawdopodobnie tym się tłumaczy trudność uzyskania zjawisk otamowania, gdy jako materiałem posługujemy się dwoma sensownymi urywkami prozy1: można natomiast zniekształcić reprodukcję opowiadania, jeśli badanemu po przeczytaniu opowiadania pokazać obrazek, który na pozór stanowi ilustrację opowiadania, faktycznie jednak tylko częściowo zgadza się z jego treścią (Davis i Sinha, 1950 a, b). Tego rodzaju sytuacja sprzyja raczej poplątaniu z sobą dwu zadań czy dwu przeżyć niż ich odgraniczeniu od siebie.