Proces uczenia się nowego zadania

Terminy te ze względów językowych nie są tłumaczone całkiem ściśle, oddają jednak dość dobrze sens wprowadzonego tu przez autorów rozróżnienia na broad and narrow jactors in transfer. (Przyp. tłum.). o

Oczywiście, niektóre z nich mają charakter bardziej ogólny, mogą znaleźć bardziej uniwersalne zastosowanie, inne zaś – mniej ogólny, wszystkie jednak różnią się zasadniczo od czynników specyficznych sensu stricto, takich jak zapamiętanie kształtu jakiegoś określonego labiryntu czy zgłosek z jakiegoś konkretnego szeregu. W procesie uczenia się nowego zadania odgrywają rolę czynniki obu rodzajów. Jeśli pomagają one w opanowaniu zadania, ulegają wzmocnieniu i utrwaleniu. Jednakże, jak wskazują krzywe na rys. 24-8, przechowanie czynników ogólnych jest znacznie lepsze niż przechowanie czynników specyficznych, co tłumaczy się tym, że pierwsze częściej spotykają się ze wzmocnieniem niż drugie. Na przykład, taki czynnik specyficzny, jak nawyk skręcania w lewo w pierwszym punkcie wyboru W labiryncie, w wielu przypadkach nie jest wzmacniany i tym samym wygasa. Natomiast czynnik ogólny tego rodzaju, jak pozbycie się strachu przed E, czy też oczekiwanie jakiejś nagrody za rozwiązanie zadania, zachowuje swe znaczenie w wielu sytuacjach i tym samym jego działanie jest stale podtrzymywane.

To, że pewne czynniki ogólne rzeczywiście odgrywają rolę w transferze, od dawna nie budziło wątpliwości w laboratoriach psychologicznych. Wiadomo, na przykład, że jeśli szczura bez żadnego uprzedniego przygotowania umieścić u wejścia do labiryntu, to będzie on się kulił gdzieś w kącie lub starał uciec przeskakując przez ścianki, co sprawia, że jego postępy w uczeniu się labiryntu są bardzo powolne. Ten strach daje się zwykle pokonać, gdy poddać zwierzę kilku krótkim seansom eksperymentalnym, w ciągu których E przyzwyczaja szczura do brania go w ręce oraz daje mu pokarm w labiryncie czy w jakimś podobnym urządzeniu. Nawet skrzynka problemowa okazuje się wystarczająco podobna do labiryntu, aby umożliwić ogólny transfer przystosowania do sytuacji: u szczura, który znajdował pokarm w takiej skrzynce i nauczył się operować jej mechanizmem, a potem został przeniesiony do labiryntu, występuje tam wyraźny dodatni wpływ transferu (Jackson, 1932) – zwierzę nie przejawia już strachu i wykazuje tendencję do aktywności.