W poprzednich rozdziałach, omawiających zagadnienia związane z czasem reakcji (str. 58, t. I), z kierowanym kojarzeniem (str. 99, t. I), z ocenami ciężaru w eksperymencie z podnoszeniem odważników, i w innych miejscach tego podręcznika, zwracaliśmy uwagę, że „nastawienie” jest realnym czynnikiem, który u badanego odgrywa pewną rolę w przygotowaniu się do rozwiązywania zadania. Nastawienie można często zaobserwować wprost jako postawę pogotowia, na przykład u biegacza, przygotowanego do szybkiego wystartowania. Także i tam, gdzie takiej postawy nie da się zaobserwować od zewnątrz, można – tak jak to robią behavioryści – rozpatrywać nastawienie jako hipotetyczną, wewnętrzną postawę, polegającą na napięciu mięśni, bez odwoływania się do stanów świadomości (mentalistic implication), W każdym razie to, co wiemy o nastawieniach, opiera się głównie na badaniu, w jaki sposób wpływają one na zachowanie. Wpływ ten jest torujący (jacilitative) i hamujący zarazem, mianowicie nastawienie spełnia rolę torującą w stosunku do tych reakcji, do których O przygotował się, wszystkie inne zaś reakcje, współzawodniczące z tamtymi, hamuje. Jest to więc pewna zmienna pośrednicząca (intervening variable), którą wiążemy po stronie wyjściowej (output side) z takim właśnie jej wpływem na zachowanie, po stronie wejściowej zaś (input side) z instrukcją udzieloną badanemu przez E, z sygnałami, takimi jak na przykład bodźce warunkowe, czy też z pewnymi wymaganiami, jakie sama przez się stawia badanemu sytuacja. Są pewne typy eksperymentów, w których nastawienie stanowi zmienną A i daje się określić z wystarczającą ścisłością.
Leave a reply